W 2016 roku z inicjatywy ówczesnego wiceministra sprawiedliwości Patryka Jakiego został utworzony specjalny projekt o nazwie „Praca więźniów”. Ma za zadanie wspierać readaptację społeczną osób skazanych na karę pozbawienia wolności oraz w szczególności rozwój ich aktywizacji zawodowej.

Na oficjalnej stronie Internetowej Służby Więziennej, wymienione zostały trzy filary które są podstawą działania projektu:

1. Budowa z zakładach karnych hal produkcyjnych.
2. Rozszerzanie zakresu możliwości nieodpłatnej pracy więźniów, na rzecz samorządów.
3. Ulgi dla wszystkich przedsiębiorców, którzy zatrudniają więźniów.

Jakie ten projekt daje korzyści przedsiębiorcom, który zdecydują się przystąpić do projektu?  Przede wszystkim to, że osobom pozbawionym wolności na tzw. pełnym etacie przysługuję wynagrodzenie co najmniej minimalnej krajowej, z tym, że naliczane jest ono od rzeczywiście przepracowanych godzin. Przedsiębiorcy mają możliwość uzyskania dofinansowań działań które tworzą nowe miejsca pracy dla skazanych oraz ochronę tych już istniejących. Zatrudniający nie zawiera żadnej indywidualnej umowy, nie musi  płacić obowiązkowych świadczeń chorobowych ani odprowadzać żadnych innych składek zdrowotnych. Pracodawca jest zwolniony z przestrzegania przepisów prawa pracy (oprócz przepisów dotyczących BHP i czasu pracy). Niewątpliwie plusem jest także, darmowa ochrona obiektów produkcyjnych na terenach jednostek Służby Więziennej.

W takim razie przejdźmy na drugą stronę medalu, jakie korzyści dla osób osadzonych, możemy zobaczyć w tym projekcie? Po pierwsze, podjęcie pracy przez osadzonego szansę kształcenia się w danym zawodzie,  co po wyjściu na wolność przyczyni się do aktywizacji zawodowej skazanego. Po drugi zatrudnienie, jak i w życiu poza murami więzienia daje możliwość po prostu zarobienia pieniędzy przez osadzonych na własne potrzeby np.  finansowe wsparcie rodziny, może także być źródłem pokrycia kar pieniężnych i innych zobowiązań finansowych, takich jak: alimenty czy grzywny. Bardzo ważna jest również umiejętność systematyczności i wywiązywania się z przydzielonych obowiązków, kształtują one poczucie odpowiedzialności za zleconą pracę,  jest to swoisty trening do indywidualnego życia na wolności oraz  powrotu do społeczeństwa. Praca w więzieniu jest także dobrym zagospodarowaniem wolnego czasu, sprawia to, że więźniowie mają mniej czasu na wdawanie się w konflikty, czy rozmyślania, które prowadzi czasem do samookaleczeń.  Każdy człowiek chce czuć się potrzebny i doceniany tak jest też za murami więzienia, skazani nadal pozostają ludźmi i mają takie same potrzeby jak my. Zatrudnienie w więzieniu daję właśnie to poczucie, że możesz się na coś przydać, poprawia umiejętność pracy w zespole czasem może się przyczynić do powrotu sensu życia, poczucia że wysiłek, który w coś wkłada swoje umiejętności są potrzebne i doceniane. Znika też poczucie bezcelowości pobytu w więzieniu, pozwala także na zachowanie sprawności fizycznej, umysłowej i zawodowej.

Obecnie w programie bierze udział 40 jednostek penitencjarnych, a w realizacji jest kolejnych 9 obiektów. Na oficjalnej stronie internetowej SW znajdziemy statystyki, dotyczące projektu, odnoszą się one do roku 2020.  Oto jak przedstawiają się wyniki:

• Powszechnie zatrudnionych skazanych jest łącznie prawie 54%, wyniki z poszczególnych jednostek plasują się powyżej 50%, z czego najwięcej zatrudnionych ma Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej Białystok – 58.22%, jedynie OISW Opole ma wynik poniżej 50%, a ma go – 48,57%.
• Wśród osadzonych, którzy kwalifikują się do pracy powszechność zatrudnienia wynosi łącznie, niemalże 79%. Wyniki przedstawiają się na moje oko bardzo dobrze ponieważ wyniki w poszczególnych inspektoratach nie schodzą poniżej 71%. Najmniejszą ilość ma w tym przypadku OISW Rzeszów – 71.83%, natomiast najwięcej OISW Gdańsk – 83.22%.
• Jeśli chodzi o zatrudnienie odpłatne w ogólnym zestawieniu skazanych, łączny wynik wynosi nieco ponad 42%. Wyniki wahają się od 36% do nawet 63%. W tym rankingu zdecydowanie przoduje OISW Koszalin – 63.30%, a najniższy wynik odpłatnego zatrudnienia ma OISW Wrocław – niemalże 36%.
• Zobowiązania alimentacyjne ogółem są problemem wielu osadzonych, procent zatrudnionych więźniów, których dotyczy ten problem to – prawie 47%. W tej kategorii, najmniejszy odsetek znów ma OISW Wrocław – niemalże 39%, a największy zaś OISW Białystok – nieco ponad 55%.
• Odsetek skazanych, którzy korzystają z możliwości zatrudnienia odpłatnego, ma zdecydowanie najniższe wyniki ze wszystkich, łączny odsetek wynosi niespełna 23%. Zdecydowanie na przodzie góruje OISW Koszalin, którego odsetek wynosi – 33.70%, natomiast najniższą kolejny raz OISW Wrocław – 18.37%.
• Wyniki procentowe owszem dużo obrazują, ale chyba lepiej przemawiają do nas liczby. Średni poziom zatrudnienia w 2020 roku jeśli chodzi o zatrudnienie odpłatne wynosił w zaokrągleniu 15 tysięcy (14619 osadzonych). Zatrudnionych nieodpłatnie było natomiast prawie 20 tysięcy (19864 skazanych). W czasie trwania projektu zatrudnienie wzrosło o niemalże 12 tysięcy skazanych.

Podsumowując, większy odsetek zatrudnionych osadzonych to większe środki finansowe z potrąceń od ich wypłat, są one przeznaczane również na wypłacanie przedsiębiorcom ryczałtu z tytułu wzmożonych kosztów zatrudnienia osób ukaranych, który w ramach programu działań z inicjatywy Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Służby Więziennej wzrósł z 20% do 35% wartości przysługujących skazanym wynagrodzeń. Również większa liczba zatrudnionych osadzonych to większe środki finansowe z potrąconej części od ich wynagrodzeń przeznaczane są na Fundusz Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy, z których finansuję się tworzenie nowych miejsc pracy co daje możliwość zatrudnienia jeszcze większej liczby osadzonych. Niewątpliwie, praca podejmowana przez więźniów może poprawić nie tylko ich sytuację materialną ale być swoistym fundamentem do przygotowania na powrót do świata na wolności, co jest właściwie podstawą dobrej resocjalizacji.