
KWARTALNIK | NR 1/2021 | 06-08.2021 | CZASOPISMO POSTPENITENCJARNE
Wygląd więźniów: znaczenie tatuaży, fryzur i ubrań
Osadzeni przebywający w zakładach karnych na terenie Polski zobowiązani są do przestrzegania regulaminów. Każdy z tych regulaminów jasno mówi, że osadzeni są zobowiązani do przestrzegania swojej higieny, a każdą zmianę wizerunku powinni konsultować z dyrektorem jednostki; ponadto osadzonym nie wolno wykonywać tatuaży na terenie zakładu karnego. Każdy osadzony ma prawo do odpowiedniej do pory roku odzieży, obuwia oraz bielizny – jeśli nie otrzyma takiego prowiantu od bliskich to zakład jest zobowiązany do wydania poszczególnych przedmiotów.
Włosy to nasz naturalny element biologicznego wyposażenia, niemniej jednak coraz częściej włosy traktowane są jedynie w wymiarze estetycznym. W społeczeństwie utarło się kilka oznak co do poszczególnych fryzur, np.:
- długie, luźno opadające włosy to wyraz odwagi;
- ostrzyżone do gołej skóry to zazwyczaj wizerunek charakterystyczny m.in. wśród więźniów lub ogólnie ludziom poddanym rygorom.
Wśród więźniów, tak jak i wśród ludzi żyjących w warunkach wolnościowych, fryzura pełni ogromne znaczenie. W Polskim więziennictwie, osadzony powinien mieć krótką oraz schludną fryzurę, a w przypadku gdy chciałby zapuścić włosy, musi wyrazić na to zgodę dyrektor placówki.
Z kolei jeśli chodzi o znaczenie tatuaży, to jest to od wielu lat temat kontrowersyjny, ale wciąż niezmiernie interesujący i powszechny w środowiskach więziennych. Poniżej wymienię najpopularniejsze tatuaże występujące w środowiskach więziennych.
Takie tatuaże mogą dzielić się na:
1. Dobrowolne znaki
- Kropka – oznacza fach złodziejski,
- Strzałka – złodziej kieszonkowy,
- Klucz przekreślony krzyżykiem – włamywacz.
W przypadku tatuaży na grdyce – twarz przesłonięta chustką oraz ręka z rewolwerem oznacza tajemniczego przestępcę. Natomiast serce z dwoma ostrzami i kropką w środku, na ramieniu, to „człowiek do wynajęcia”.
2. Symbole – jest to największa grupa wśród tatuaży w środowisku osadzonych. Nie są one objęte żadnymi normami – ich wygląd i funkcje zależą głównie od poszczególnych upodobań osadzonych.
Najpopularniejszymi znakami jak i symbolami, którymi „zdobią” się osadzeni są:
- Pajęczyny – zazwyczaj znajduje się na łokciu, oznacza bardzo długi wymiar kary – nawiązanie do sieci pająka z której nie można się wydostać. Bardzo często tatuaż w postaci pajęczyny może mieć rasistowskie znaczenie;
- Łzy – kilka łez czy nawet jedna łezka ma bardzo dużo znaczeń. Przypuszcza się, że tatuaż ten oznacza popełnienie zabójstwa, ale także może oznaczać długi wyrok kary;
- Trzy kropki – zazwyczaj wokół oczu nawiązują bezpośrednio do religii i mogą oznaczać Ojca, Syna i Ducha Świętego;
- Karty – oznacza, że skazany lubi hazard.
Bardzo popularne są także tatuaże w postaci słów/napisów, często w obcych językach:
- Homo sum – człowiekiem jestem,
- Memento Mori – pamiętaj o śmierci,
- Vide cul fide – patrz, komu ufać.
Tatuaże wykonywane w warunkach izolacyjnych są powszechnym problem, z którym zmagają się poszczególne jednostki. Wykonywanych tatuaży w warunkach więziennych jest bardzo dużo, a powyżej wymieniłam najpopularniejsze z nich.
Z kolei nawiązując do ubioru wśród więźniów, to tak jak w warunkach wolnościowych, wygląd od zarania dziejów był wizytówką człowieka.
Pierwotnie, gdy w Polsce więźniowie byli przetrzymywani w obozach koncentracyjnych, ubiór tam był z góry przypisany do danego więźnia, każda grupa miała swój znak identyfikacyjny:
- Czerwony trójkąt – więźniowie polityczni,
- Dwa naszyte na siebie trójkąty: czerwony i żółty – więźniowie narodowości żydowskiej,
- Zielony trójkąt – zawodowi przestępcy,
- Fioletowy trójkąt – Świadkowie Jehowy.
Najczęściej jednak ubiór obozowy stanowiły drelichowe pasiaki lub stare ubrania cywilnie oznakowane olejną farbą, buty o drewnianej podeszwie i skórzanym wierzchu.
W dzisiejszych czasach zakłady karne oferują więźniom stroje, które przypisane są do danego rodzaju zakładu czy popełnionego wcześniej przestępstwa.
W placówkach typu zamkniętego więźniowie mogą korzystać z własnej bielizny oraz butów, a za zgodą dyrektora mogą także korzystać z osobistej odzieży.
W zakładach karnych typu półotwartego osadzeni mają prawo także do własnej bielizny, obuwia oraz do własnej odzieży – tu nie jest wymagana zgoda dyrektora placówki.
Do określenia statusu osadzonego w polskich zakładach karnych stosuje się mundury w różnych oznaczeniach kolorystycznych:
- Zielony lub niebieski – otrzymują osadzeni niskiego ryzyka na szczegółach pracy, np. w kuchni,
- Czerwony – otrzymują więźniowie wysokiego ryzyka,
- Pomarańczowy – nie ma poszczególnego znaczenia, powszechnie stosowany w niektórych więzieniach,
- Żółty – niskie ryzyko.
Każda zmiana wyglądu wśród więźniów, tak jak w warunkach wolnościowych ma swoje poszczególne znaczenie. Osadzeni bardzo często znaczenia te uzyskują nie tylko z warunków wolnościowych ze środowisk, w których wcześniej się obracali, ale także od innych osadzonych. Dla każdego człowieka wygląd zewnętrzny jest niezmiernie ważny, choć nie zawsze przez wszystkich akceptowalny.
Natalia Pilas
Spis treści
Strona tytułowa
s. 1 – Partnerzy Programu
s. 2 – Wywiad z Karoliną Sikorą
s. 3 – Jak przygotować się do wyjścia z więzienia?
s. 4 – Kodeks Hammurabiego a obecne czasy
s. 5 – Kultura kontra więzienie
s. 6 – Społeczna readaptacja skazanych do życia na wolności
s. 7 – Jesteś taki sam, jak mój ojciec alkoholik i oprawca. Dlaczego?
s. 8 – Zakład karny w trzech odsłonach
s. 9 – Poziom resocjalizacji w Polsce na tle innych krajów Europy
s. 10 – Autoagresja i samookaleczenia wśród osadzonych
s. 11 – Mediacja jako metoda rozwiązywania konfliktów
s. 12 – Stygmatyzacja – czym jest i jak sobie z nią poradzić?
s. 13 – Wygląd więźniów: znaczenie tatuaży, fryzur i ubrań
s. 14 – Czy pobyt w więzieniu narusza prawa człowieka?
s. 15 – Praca Więźniów
s. 16 – Co nieco o systemie penitencjarnym w Polsce
s. 17 – Prawa człowieka i instrumenty gwarantujące ich poszanowanie
s. 18 – Kryzys otwiera oczy – po co mam się zmieniać, skoro na wolności nikt na mnie nie czeka?
s. 19 – Zapowiedź następnego numeru